Ίκαρος-’λμα στο μέλλον
Σενάριο
Ίκαρος - ’λμα στο μέλλον
του Σταύρου Κουτράκη
ΣΚΗΝΗ 1 / ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟΣ ΧΩΡΟΣ
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Στροβιλίζει το αδράχτι η Κλωθώ και συνετά η Λάχεσις μοτίβα υφαίνει γνώριμα, δοκιμασμένα στους μεγάλους αιώνες. Στημόνι ο χρόνος ο παλιός, σαΐτα η Ανάγκη, υφάδια θεοί και άνθρωποι. Σοφή οδηγός η αρμονία, φραγή το Μέτρον! Γαλήνη διάφανη τότε κυβερνά γη και ουρανό. Οι άνθρωποι, σεβαστικοί, αυτάρκεις, ευγνώμονες για την καλοτυχιά τους. Οι θεοί ξοδεύουν τον άπειρο καιρό τους σε συμπόσια και μικρο-έριδες, κνίσα επιζητώντας απ τους θνητούς. Η επανάληψη, όμως, ευθυγραμμίζει το ρου και η ζωή βαλτώνει ώσπου
Μια στραβοσαϊτιά το νέο φέρνει.
ΣΚΗΝΗ 2 / ΕξΩΤΕΡΙΚΟ ΘΑΛΑΣΣΑ
Εικόνες του ανατολικού Αιγαίου, θάλασσα που στραφταλίζει.
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Απέραντο γαλάζιο! Η θάλασσα θυμωμένη Ανανατολικά στην άκρη του Αιγαίου πελάγους. Η Σάμος η ψηλόκορφη και δυτικά της το νησί
. με δόλιχο σχήμα. Και πάνω του, όχι πολύ ψηλά, μα ούτε χαμηλά, ο Δαίδαλος το γιο του, Ίκαρο αναζητά. Ο άμυαλος, όμως, πολύ ψηλότερα, το τίμημα της απερισκεψίας του εισπράττει.
ΙΚΑΡΟΣ
Πατέρα! Θεοί! Τα φτερά μου χάνω! Φιλάνθρωπε Τιτάνα, Προμηθέα, πρόστρεξε! Όσο κι αν υπερέβαλα, δεν μου πάει τέτοιο τέλος. Ωστόσο άξιζε που πετάξαμε, πατέρα. Είδαμε τόσα και μάθαμε περισσότερα. Αν δεν τολμούσαμε
Θυμήσου την καθήλωση στο Λαβύρινθο
ΣΚΗΝΗ 3 σεκάνς πλάνων / ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΟΥΡΑΝΟΣ - ΘΑΛΑΣΣΑ
Επιστρέφουμε χρονικά φλας μπακ- στο περιστατικό της απογείωσής τους από το Λαβύρινθο. Οι εικόνες ανατρέχουν στο Αιγαίο μέχρι την Κρήτη του Μίνωα.
ΣΚΗΝΗ 4 / ΕξΩΤΕΡΙΚΟ ΘΑΛΑΣΣΑ
Ο Ίκαρος που ήδη απογειώθηκε από την αυλή κάνει βόλτες περιμένοντας τον πατέρα του. Ο Δαίδαλος προσπαθεί αλλά δειλιάζει.
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Όλα συγκλείνουν σ αυτή τη στιγμή η οποία συμβολίζει την πρώτη φορά, την κάθε πρώτη φορά, που ο άνθρωπος αψηφά νόμους και όρια για να μετρηθεί με το «αδύνατο»! Ο Ίκαρος πρώτος ανυψώνεται. Κάτω ο φοβερός Λαβύρινθος μικραίνει. Χάνει τη δύναμή του. Δεν απειλεί πλέον. Ο Δαίδαλος ακόμα διστάζει, μα οι φρουροί του βασιλιά Μίνωα, ανάστατοι, τρέχουν ολούθε.
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Πλησιάζουν απειλητικοί. Ανάγκα! Ο Δαίδαλος τολμά! Ανυψώνεται κι αυτός!
ΣΚΗΝΗ 5 / ΕξΩΤΕΡΙΚΟ ΘΑΛΑΣΣΑ
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Ο Δαίδαλος, ο πρώτος αρχιτέκτονας, ο πολυμήχανος Αθηναίος, γιος του Ευπάλαμου, του επιδέξιου και της Αλκίππης, από το γένος των Ερεχθειδών. Πολλά γνωστά εργαλεία θεωρούνται επινοήσεις του. Το πριόνι και το τσεκούρι, το νήμα της στάθμης, το τρυπάνι, αλλά και οι ιστοί και οι κεραίες των πλοίων. Είναι η προσωποποίηση των τεχνών και των ανακαλύψεων στην αρχαιότητα.
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Η μεγάλη φήμη του ως αρχιτέκτονα, γλύπτη εξαιρετικού, τεχνίτη άριστου και εφευρέτη τον ακολούθησε μέχρι την Κρήτη του βασιλιά Μίνωα, γιου του Δία και της Ευρώπης, όπου έφτασε, φυγάς ή εξόριστος. Διαδόσεις τον ήθελαν να έχει κατακρημνίσει τον ταλαντούχο μαθητή και ανεψιό του, Τάλω, σαν επικίνδυνο αντίπαλο στον ανταγωνισμό για τεχνογνωσία. Καθαρός ο συμβολισμός για τη, μέχρι θανάτου, διαπάλη των ανθρώπων στην απόκτηση και χρήση της κάθε νέας τεχνολογίας. (Ας δείξουμε τον Δαίδαλο να φτάνει στην Κρήτη και τον Μίνωα να τον υποδέχεται με τιμές και να του παρέχει άσυλο και διευκολύνσεις απεριόριστες, ώστε να αναπτύξει το μεγάλο ταλέντο του.) Όπως και να χει, ο Μίνωας τον υποδέχτηκε με εξαιρετικές τιμές και του ανέθεσε την κατασκευή των ανακτόρων στην Κνωσό. Αποτέλεσμα των σχεδίων του Δαίδαλου ήταν ο θρυλικός Λαβύρινθος, έργο μνημειώδους αρχιτεκτονικής αξίας. Ένα τεράστιο κτηριακό συγκρότημα με 1300 (!) αίθουσες, αυλές και αποθήκες, διακοσμημένο με θαυμάσιες τοιχογραφίες, μερικές από τις οποίες σώζονται μέχρι σήμερα. Στο Δαίδαλο επίσης αποδίδονταν πολλά ακόμα έργα στην Κρήτη και σε άλλες χώρες.
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Η άμετρη, όμως, δόξα στο τέλος φέρνει αντιζηλίες και έχθρητα. Έτσι και ο Δαίδαλος σύντομα έπεσε στη δυσμένεια του βασιλιά της Κρήτης. Η μυθολογία μας αιτιολογεί την αλλαγή αυτή με δυο εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη, η δυσμένεια έχει να κάνει με τον παράλογο και παράφορο έρωτα της γυναίκας του Μίνωα, Πασιφάης, προς τον ιερό ταύρο του Ποσειδώνα και τη βοήθεια του Δαίδαλου για να πετύχει την ένωσή της μαζί του, με αποτέλεσμα να γεννηθεί ο Μινώταυρος, με σώμα ανθρώπινο και κεφάλι ταύρου, το φοβερό τέρας που ζούσε κλεισμένο στα υπόγεια του Λαβύρινθου και τρεφόταν με ανθρώπινη σάρκα.
Κατά τη δεύτερη εκδοχή, ήταν ο Δαίδαλος που έδωσε το μίτο στην Αριάδνη κι έτσι κατάφερε ο ήρωας Θησέας να βγει σώος από το Λαβύρινθο, αφού σκότωσε το Μινώταυρο.
Όπως και να χει, οι συμβολικές αυτές αφηγήσεις μας πείθουν περισσότερο για το ότι οι καινούριες γνώσεις και τα επιτεύγματα φυλάσσονταν καλά απ΄ τους κατόχους για να έχουν το όποιο πλεονέκτημα. Έτσι, λοιπόν, ο Μίνωας έκλεισε το Δαίδαλο στο Λαβύρινθο μαζί με το νεαρό γιο του, Ίκαρο.
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Εκείνο το πρωί, αξημέρωτα, όλα ήταν σχεδόν έτοιμα. Έπρεπε να ξεκινήσουν το εγχείρημα όσο ήταν ακόμα σκοτεινά. Στην πιο φυλαγμένη γωνιά της αυλής ο Δαίδαλος κάτι μηχανεύεται με προσοχή και βιάση και δίνει στο γιο του Ίκαρο τις τελευταίες οδηγίες.
ΔΑΙΔΑΛΟΣ
Μόνη οδός διαφυγής μας ο ουρανός. Νομίζω πως είμαστε έτοιμοι, μα ίσως είναι καλύτερα να το ξανασκεφτούμε
ΙΚΑΡΟΣ
Ας το αποτολμήσουμε, πατέρα. Δεν μας ταιριάζουν οι κλειστοί τοίχοι της φυλακής. Κάτι νέο μας περιμένει! Ας τολμήσουμε. Έχω εμπιστοσύνη στη σοφία σου. Εγώ πρώτος!
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Ο Ίκαρος! Γιος του αριστοκράτη αρχιτέκτονα Δαίδαλου και της δούλης του Μίνωα, της Ναυσικράτης. Για άλλη μια φορά τη σοφία και την ευγένεια πρέπει να συνδράμει η ορμή που φέρνει η επιμειξία μαζί με τη νεότητα! Αυτό ο Δαίδαλος το γνωρίζει καλά.
ΔΑΙΔΑΛΟΣ
Και να θυμάσαι καλά ό,τι σου είπα. Να πετάς στο σωστό ύψος. Αν χαμηλά πολύ βρεθείς, η περισσή νότια της θάλασσας και η αρμύρα θα σου βαρύνουν τα φτερά. Δεν θα τ αντέξεις. Πανί και λυγαριές ματίσαμε. Μα ούτε και πολύ ψηλά, το δίσκο του Φαέθωνα το σύμπυρο μην πλησιάσεις. Κερί στις μάτισες, κι αν πυρωθεί θα λιώσει. Σκορπίδια τότε τα φτερά κι εσύ στου άνεμου τα χέρια μάταια ικέτης. Τα λόγια τούτα να θυμάσαι, Ίκαρε, γιατί, αψύ το νιάτο και περίεργη η γέννα του ανθρώπου, στις άκρες θα σε σπρώξουν. Εσύ κράτα το μέτρο τ ουρανού και στα δεξά τον ήλιο ως το γιόμα.
ΙΚΑΡΟΣ
Το δίχως άλλο, μα πολύ αργούμε. Πήρε να ροδαυγίζει!
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Αυτά είπε και άκουσε ο Ίκαρος μα δεν κρατιέται. Φτεροκοπάει κιόλας δώθε κείθε στην αυλή, δοκιμάζοντας τη νέα δύναμή του. Μικρά δυο άλματα στην αρχή και να! Αφήνεται απ τη γη, Πετάει! Με άχαρους κύκλους, σα νιόβγαλτο αετόπουλο, όλο υψώνεται. Ο Δαίδαλος προσέχει πώς δουλεύουν τα φτερά και καμαρώνει. Διστάζει όμως. Ο Ίκαρος ψηλώνει κι άλλο. Ταραχή ακούγεται. Τον είδαν οι φρουροί του Μίνωα. Τρομάζουν στην αρχή, μα σύντομα η ευθύνη απέναντι στο βασιλιά, τους ανταριεύει. Φωνές και βέλη εξακοντίζουν στον ουρανο, όμως, του κάκου. Τους δισταγμούς αφήνει και ο Δαίδαλος. Η ανάγκη! Με μαστοριά τα φτερά του απλώνει και
νάτος! Ακολουθεί το γιο του. Αλλόφρονες οι φρουροί κι ανήμποροι, κοιτούν το θάμα!
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Το Αιγαίο μοιράζει σε χρώματα το πρωινό φως κι ο ουρανός ματώνει χαμηλά στην ανατολή. Η ηγεμονεύουσα Κρήτη μικραίνει και χάνεται πίσω τους, τοσηδούλα και ασήμαντη. Ο Δαίδαλος ανησυχεί. Ο γιος του, πολύ μπροστά και πάνω, μια κουκίδα κατά το βοριά, με την νεανική ορμή του προπορεύεται αστόχαστα. Ανεβοκατεβαίνει με ελιγμούς επικίνδυνους σπαταλώντας τις δυνάμεις του άσκοπα. Δείχνει να έχει ξεπεράσει τους αρχικούς φόβους και, χωρίς άγχος πια, δοκιμάζει τα όριά του. Η μεταξύ τους απόσταση μεγαλώνει ώρα με την ώρα.
ΔΑΙΔΑΛΟΣ
Ίκαρε, γιε μου, μη βιάζεσαι! Θυμήσου τις συμβουλές μου. Μη μάχεσαι τον άνεμο. Σεβάσου τον και μέτρα τη δύναμή του. Αγκάλιασέ τον και δέξου τη βοήθειά του.
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Απόμακρη κι αλλοπαρμένη ακούστηκε η φωνή του Ίκαρου.
ΙΚΑΡΟΣ
Μα είναι τόσο όμορφα, πατέρα! Δες πώς μίκρυναν όλα! Πόσο ταπεινωθήκαν τα ψηλά βουνά μπροστά στο πέταγμά μου! ’σε με να γευτώ το περισσό και την ελευθερία τούτη πλέρια! Κοίτα ένα όμορφο, σαν αγκαλιά, νησάκι!
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Η Θήρα! Κάτω στη θάλασσα τα νησιά πυκνώνουν. Ο ήλιος στα δεξά από βουνά μακρινά ανατέλλει και διχρωμίζει τις στεριές. Ανατριχιάζει το αλμυρό νερό και αγριεύει. Καλοκαιράκι, ναι, μα οι Ετησίες αυτή την ώρα τροχάνε τα νύχια τους. Κι όσο αψηλώνει το άρμα του Φαέθωνα όλο και πιο δύσκολα τους κρατάει ο Αίολος. Δύσκολες ώρες, μα οι χειρότερες εκείνες του μεσημεριού. Αυτές τρέμει ο Δαίδαλος και άδικο δεν έχει. Προσπαθεί με όλες τις δυνάμεις το γιο του να σιμώσει μα πώς! Ο Ίκαρος, με τον ήλιο κατάραχα πια, ακράτητος δοκιμάζει τις αντοχές του πέρα κι απ τα όριά. Και να, μια του βάθους, περιγελάει τη θάλασσα, κι απέ του ύψους, τον ήλιο σιμώνει προκλητικά και τα πυκνόσπαρτα νησιά στο αρχιπέλαγος μετράει. Όσο ψηλότερα τόσο περισσότερα στων ομματιών του την αυλή χωράνε.
ΙΚΑΡΟΣ
Εκείνο το μικρό στ αριστερά μας, με τα πολλά πλεούμενα τριγύρω του, ποιο να ναι;
ΔΑΙΔΑΛΟΣ
Η Δήλος, γιε μου, του Απόλλωνα το ιερό νησί, μα πρόσεχε γιατί εμπρός σου μπουγάζι απ τα πιο δύσκολα ξανοίγεται. Χαμήλωσε, σε ικετεύω. Πετάς πολύ ψηλά και άκριτα κομπάζεις κι αυτό ύβρης για τους Αθάνατους μα και τη φύση ολάκερη είναι. Ο ήλιος καίει πια. Μην αψηφάς ετούτες τις δυνάμεις που μας πλάσανε. Οι ίδιες μπορεί να μας ξεκάνουν.
ΙΚΑΡΟΣ
Πώς τρέμεις έτσι, γέροντα! Η μηχανή σου άντεξε, τόλμα κι εσύ. Αφού οι Αθάνατοι είναι που τη γνώση μας χαρίσανε γιατί τη χρήση της να τιμωρήσουν; Πόσο ψηλότερος, θαρρείς, είναι ο Όλυμπος!
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Τι ύβρης! Η ’τροπος, αγέλαστη, υψώνει το ψαλίδι της. Χωρίς κακία, δουλειά της το μέτρο να κρατά στα ίσα. Γνωρίζει ότι η φτήνια των ψυχών είναι που τη ζωή στεριώνει και δεν διστάζει άλλο. Το νήμα παίρνει απόφαση του Ίκαρου να κόψει. Κοντά στον ήλιο το κερί δεν άντεξε. Λύνονται οι μάτισες και τα φτερά δεν είναι πια στέρεα. Ο Ίκαρος πέφτει επικαλούμενος το φιλάνθρωπο Τιτάνα Προμηθέα. Μα η πτώση στην άγρια θάλασσα, κοντά στο δόλιχο νησί που το όνομά του θε να πάρει και Ικαρία πια θα λέγεται, είναι αναπόφευκτη. Κι ο θάνατος
!
ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Ας παρακολουθήσουμε εδώ πώς είδε το ζήτημα τούτο ο γλύπτης Ίκαρης, προσπαθώντας να προσεγγίσουμε το έργο που κοσμεί την είσοδο του λιμανιού στον ’γιο Κήρικο. Ναι, ο Ίκαρος έχει μιαν άγρια πτώση, μα λίγο πριν στο έδαφος συντριφτεί, η ζωή υψώνει καινούρια, μεγαλύτερα φτερά για το επόμενο μεγάλο βήμα της. Ο θάνατος ακυρώνεται πριν καν συμβεί και θεμελιώνει το μέλλον.
Αλήθεια, ποιος θα μας πει με σιγουριά, όταν η ανάγκη ωθεί τον άνθρωπο, πού σταματάει το μέτρο, πότε κυβερνά η αυθάδεια και η αλαζονεία; Η ύβρης!
Βασικές πληροφορίες
